سمن چیست؟
اگر نگاه دغدغه‌مندی به حوادث پیرامون خود داشته باشید به دنبال راهی برای حل مسائل بوده‌اید، حتماً برای پیداکردن افراد اثرگذار جست‌وجو کردید و از خودتان سؤال پرسیده‌اید من چه‌کاری می‌توانم انجام دهم؟ شاید در میان جست‌وجوهای خود اطلاعاتی درباره‌ی مراکز خصوصی و نیمه‌خصوصی یافته باشید که در زمینه‌های مختلف مثل محیط‌زیست، کودکان، سلامت، حقوق زنان و… فعالیت می‌کنند. در این مقاله قصد داریم به این سازمان‌ها بپردازیم.
در زمان غارنشینی افراد برای شکار و محافظت در برابر حیوانات وحشی به همدیگر کمک می‌کردند، این احساس نیاز به کمک باعث شکل‌گیری قبیله‌ها شد، به این صورت تأمین غذا، گرم کردن، تهیه پوشاک با همکاری و مشارکت یکدیگر صورت می‌گرفت و خانواده‌ای بدون غذا و پوشاک نمی‌ماند. با گسترش شهرنشینی و تخصصی شدن مشاغل مسئولیت جمع‌آوری این کمک‌ها بر عهده مراکز دینی مانند کلیساها، مساجد و انجمن‌های داوطلبانه غیررسمی قرار گرفت. جمع‌آوری کمک غالباً رفتار خداپسندانه‌ای بود و عمدتاً با مشارکت زنان نیکوکار صورت می‌گرفت.
باگذشت مهروموم‌ها و ظهور مشکلات جدید در زندگی شهری که حل آن‌ها به‌تنهایی از عهده دولت‌ها خارج بود دولت‌ها تصمیم گرفتند این انجمن غیررسمی را به رسمیت بشناسند و به آن‌ها اجازه مشارکت در حوزه سلامت، آموزش و…را بدهند. درواقع این انجمن‌ها به توسعه کشورها در تعامل و همکاری مشترک با دولت‌ها کمک می‌کردند.
به این انجمن‌های داوطلبانه که از طرف دولت‌ها به رسمیت شناخته شدند سازمان مردم‌نهاد می‌گویند.
Non-governmental organization سازمان مردم‌نهاد با سرواژه اختصاری «سمن» از واژه انگلیسی به معنای سازمان غیردولتی برداشت‌شده است. چون سمن‌ها با اعتماد مردم، بدون حمایت دولت‌ها و همت افرادی پدید می‌آید که بدون چشم‌داشت خدمت می‌کنند، مورد تائید شهروندان است و می‌توانند نقش پررنگی درترمیم شکاف بین دولت و ملت ایفا کند. صلیب سرخ جهانی که در سال 1863 تأسیس شد جزء یکی از اولین سازمان‌های مردم‌نهاد جهان است. ریشه عبارت «سازمان‌های غیردولتی» با تأسیس سازمان ملل متحد برمی‌گردد.
در ایران از گذشته تاکنون کمک به همنوعان بخشی از فرهنگ و آئین مردمان بوده است اما به‌طور رسمی از اواسط دهه هفتاد و با طرح مباحثی نظیر جامعه مدنی و شهروندی موجی از تشکل‌های اجتماعی در حوزه‌های مختلف مخصوصاً زنان در ایران شروع به فعالیت کردند. در مهروموم‌های بعدی فعالیت سمن‌های محیط زیستی نیز رونق گرفت. سمن‌ها در ایران نظام پنهان ارتقای سلامت هستند آن‌ها بخشی از هزینه‌های درمان افراد ناتوان، نگهداری از کودکان و… را تأمین می‌کنند. یکی دیگر از موضوعاتی که سمن‌ها به آن ورود کردند، اعتیاد بود. اعتیاد فقط خود فرد را درگیر نمی‌کند بلکه خانواده‌ی آن فرد را نیز درگیر می‌کند، سمن‌های فعال در حوزه اعتیاد علاوه بر بازپروری معتادان برای افزایش آگاهی و تقویت عزت‌نفس و قابلیت‌های روحی روانی کودکان و خانواده‌های آن‌ها نیز فعالیت می‌کنند، حتی دولت معتقد است که باید از مشارکت سمن‌های حوزه اعتیاد برای پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان و بازپروری معتادان تا بازگشت به جامعه استفاده کند.
سمن‌ها رقیب حکومت‌ها نیستند آن‌ها یاور و مکمل حکومت‌ها هستند تحقیقات و تجربه‌های آن‌ها می‌تواند در برنامه‌های تحقیق و توسعه و مطالعات کاهش فقر کمک‌کننده باشد، لازمه فعالیت بهینه سمن‌ها، به رسمیت شناخته شدن اقدامات آن‌ها از سوی حاکمیت و تعامل مناسب آن‌ها با دولت است؛ به صورتی که از پشتوانه قانونی برای اقدامات خود برخوردار باشند. درواقع، به رسمیت شناخته شدن آن‌ها نشانه تعهد دولت به توسعه مشارکتی و اهمیت قائل شدن برای نهادهای مدنی است. با مشارکت در سمن‌ها می‌توانیم نسبت به مسئولیت اجتماعی خودمان بی‌تفاوت نباشیم.